“İyi seçilmiş kelimeler, iyi seçilmiş yazı karakterlerini hak eder.”
Robert Bringhurst..
En basit ifadeyle tipografi; sembol ve harflerin, yazının sanatıdır. Grafik ve tasarımın bir alt başlığı olarak kategorize edilen tipografi; farkları ve çeşitliliği bakımından da oldukça zengindir.
Kıymeti bilinmediği için pek önemsenmiyor olsa da tipografi; herhangi bir görsel tasarımda, hedef kişiye ulaştırılan mesajın doğru biçimde aktarılmasını sağlayan en önemli unsur olarak öne çıkar.
Bir görsel iletişim aracında, tipografinin kullanılmaması eksiklik yaratacaktır. Yazının olmadığı bir twit, bir eğitim filmi, bir dergi hayal edin. Adeta bir duyunuzu kaybetmişsiniz gibi hissedeceksiniz..
Aynı şekilde öğenin yanlış kullanımı ciddi sorun yaratacaktır. Her görsel iletişim aracı bir mesaj taşır ve bu mesaj ancak duygu aktarım yoluyla yapıldığında hedefe ulaşır.
Tipografi duyguyu taşıyan aracın tekerlekleridir. Düşünsenize, bir Ferrari’niz var ama yerinden kıpırdamıyor. Daha kolay olması bakımından size bir örnek sunmak isterim..
Aşağıda iki farklı yazı biçimi kullanılmış olarak bir anaokulu ilanı görüyorsunuz. Hangisi duyguyu doğru aktarıyor?..
Doğru hiyerarşiyi kurduğunuzda tipografi; okuru yönlendirecek, içeriğe dikkati arttıracak ve duyguları harekete geçirecektir.
Bunun için fontların kalın-ince ayrımına, kenar boşluklarına, harf yüksekliklerine dikkat edilmelidir. Monotype Imaging yöneticilerinden Allan Haley önemli tipografi kurallarını aşağıdaki şekilde sıralıyor;
- Yeterli küçük harf (x-yüksekliği) yüksekliğine sahip olmalı,
- Ayırıcı karakter biçimleri bulunmalı,
- Karakter kontur kalınlıklarında makul farklar,
- Anlaşılabilir yazı karakteri özellikleri,
- Yazı ailesi içinde orta ve kalın ağırlıkları arasında belirgin farklar barındırmalı.
DİJİTAL REKLAMLARDA TİPOGRAFİ
Akıllı telefonların ilk hayatımıza girdiği ilk yıllarda görsel tasarım ve grafik dünyasında köklü değişimler yaşandı. Açıkcası bu süreç başlangıçta korkutucu sorunları da beraberinde getirdi.
Örneğin; basılı bir gazeteyi elinize alıp okurken, size en konforlu okumayı sunacak tüm tipografik değerler aniden değişmek zorunda kaldı. Bu alanın ilk yıllarında oluşan kaosu gidermek için yazılım uzmanları ve program geliştiriciler hızla çözüm geliştirmeye yöneldiler.
Çünkü A3 boyutuna yakın bir gazete ya da A4 boyutundaki bir derginin tipografik düzenini, elimizde gezdirdiğimiz o küçük aletlerde aynı kurallarla sunmak imkansızdı..
Yaşanan sancılı süreç beraberinde yeni ufuklar da açtı. Font seçeneklerindeki sayı hızla yükselirken kullanıcı mutlu, yazılımcı/program tasarımcısı kabusu yaşıyordu. Bunun sebepleri;
- İşletim sistemleri (Windows, Mac, Linux ),
- Tarayıcı çokluğu ve farklılıkları,
- Telefonlardaki onlarca farklı ekran çözünürlüğü,
- Dil desteği problemleri.
Masaüstü ekranlarda web ortamının genel kuralları mobil uygulama ve kullanıma göre görece oturmuş vaziyettedir.
Mobil cihazlarda yaşanan hızlı değişim ve gelişim ise beraberinde beklenenin çok üzerinde bir çeşitlilik getirdiği için durum daha karmaşık.
Chelariu’ya göre ekranların (özellikle telefonların) fiziksel ekran boyutlarının en fazla 3 ila 5 inch arasında kalması başka bir değerlendirme esasını; ppi (point per inch – ekran yoğunluğu) değerini gündeme getirmiştir.
Ppi değeri düşük bir ekranda okunma ya da algı sorunu yaşatmayan bir görsel ya da yazı, yazılım sürecinde birtakım önlemler alınmazsa ppi değeri daha yüksek bir ekranda daha küçük ya da daha zor algılanır olacaktır.
Özellikle cep telefonlarında giderek artan ppi değerleri, ergonomik sebeplerle ekranların (ya da cihazların) belli büyüklükleri geçmemesi sebebiyle; bu uçurumun giderek artmasına sebep olmaktadır.
Elbette dijital bir ürün, reklam, web sitesi vb. hazırlarken programcıların korkulu rüyalar görmemeleri için bazı planlamaları önceden yapmaları gerekiyor. Tipografi de bu dikkat edilecekler arasında geliyor. Küçük bir ipucuyla bitirelim;
Özellikle cep telefonu gibi küçük ekranlarda, istenmeyen durumları engellemek ya da en aza indirmek için DIN Pro ya da Roboto kullanmak en iyi fikirlerden biridir.
