Yaklaşım on senedir yaygın olarak kullanıldıktan sonra LED’ler Avrupa’da atıkların küçük bir bölümünü oluşturuyor ve uzun ömürlü olma iddialarına haklı oldukları görülüyor. Bu ürünlerin geri dönüştürülmesi ise çok daha farklı bir husus.
Atık akışı bir gösterge olarak alınacak olursa, LED ampuller üreticilerin uzun ömür vaatlerini gerçekleştirmişe benziyor: LED’ler Avrupa’da toplam atıkların %2’den azını meydana getiriyor.
Bu rakamlar ise Avrupa’da ampul ve aydınlatma ürünlerinin toplanması ve geri dönüşümünden sorumlu olan kurumlardan oluşan bir grup olan Eucolight’tan geliyor. Bu kurumlar faaliyet gösterdikleri 18 ülkede toplanan aydınlatma ürünlerinin %79’unu işlediklerini belirtiyorlar.
Geçtiğimiz ay Sassenheim, Hollanda’da gerçekleştirilen yıllık konferansları sonrasında Eucolight şu açıklamada bulundu: “LED ampuller uzun ömürleri sayesinde günümüzde atık akışının %2’sinden azını temsil ediyor”.
LED’ler yaygın olarak kullanılmaya başlamasının ardından on yıla yakın bir süre geçti—ve bu süre, eğer bu ürünler zamanından önce arızalansaydı bu oranın %2’den çok daha fazla olması için yeterli bir süredir.
Üreticiler 20 yıl ve daha uzun ürün ömrü iddialarını resmi olmayan yollarla dile getiriyorlar (bununla birlikte 5 sene garanti sunan bir ürün bulmak oldukça zor ve birçok garanti süresi bundan daha kısa). Ürün etiketlerinde tipik olarak 15.000 ile 30.000 saat arası ibarelerine yer veriliyor ki bu rakam günde 3 saat kullanım üzerinden 14 ile 28 yıl arasına tekabül ediyor.
Dolayısıyla, tüketiciler henüz bu uzun ürün ömrü iddialarını kanıtlamaya yeterli olacak kadar uzun bir süredir LED ampul kullanmadılar, atık akışı ise LED ürünlerin genel anlamda şimdiye kadar bu taahhütlerini yerine getirdiği hakkında iyi bir ikinci dereceden delil sunuyor. (sadece 9 ay kullandıktan sonra arızalanan LED ampulü çöpe atmış olanlardan özür dileriz; bu gerçekten de olabiliyor)
Bunlar iyi haberlerdi.
Günümüzde geri dönüşüme giden çoğu armatür ve ampul eski ışık kaynaklarıdır ve LED değildir. (Fotoğraf: EucoLight üyesi Recylum.)
İşte en büyük sorun. İngiliz ampul geri dönüştürücüsü ve Eucolight üyesi Recolight CEO’su Nigel Harvey’e göre gelecek 10 sene içerisinde LED’ler atıkların yaklaşık %30-40’ına tekabül edecek ve bunun olmasıyla sektör, geçmişteki daha basit tasarımlarda karşılaştıklarından çok daha büyük bir geri dönüşüm problemiyle karşı karşıya kalacak.
Yakın zamanda yayınlanan LED Dergisi özel hikayesinde de belirtildiği üzere günümüzde İngiltere’de floresan tüp malzemelerin %90’dan fazlası geri kazanılmış olsa da LED ampul yapısı bu rakamın %50’lere dahi ulaştırmasını zorlaştırıyor. (Mayıs/Haziran sayısı içerikleri çok yakında LEDs web sitesinde yayınlanacak ama aboneler yazının tamamını bu sayıda okuyabilir.)
Harvey LEDs’e verdiği demeçte “LED teknolojisinin olumlu yanlarından biri kullanılabilecek malzeme çeşidindeki, kullanılan tasarımlar, şekiller, boylar ve her şeydeki büyük artıştı. Ürünün üretim şekli sayesinde inovasyon için çok daha fazla hareket alanı sunuyorlar.
Ancak bu ürün heterojenliği söz konusu geri dönüşüm olduğunda bize pahalıya mal oluyor. Elimizde artık çok daha fazla malzeme var. Bunlar birbirlerine ekleniyor, sıklıkla mekanik süreçlerle birbirlerinden ayrılmalarını son derece zorlaştıran yapıştırıcılar ve köpükler kullanılıyor.
İçlerinde plastik, cam, seramik, alüminyum, bakır gibi çok sayıda malzeme tipine rastlamak mümkün. PCB’ler kullanılıyor. Bu tam bir karışım. Geri gelip bize batacak bir problemle karşı karşıyayız.”
Şimdi de biraz daha iyi haber verelim: Eli kulağındaki bu zorluk Eucolight konferansında masaya yatırıldı.
Eucolight şu açıklamada bulundu: “Bu amaçla, sektör temsilcileri LED’lerin geleceği ve LED geri dönüşüm teknolojileri için teknik bileşim ve seçenekler hakkında bilgi aldılar”.
Gelişmeleri izlemek için sabırsızlanıyoruz.
Geri dönüşüm ekonomisi hakkında daha fazlasını bilmek ister misiniz?
Nigel Harvey’nin geri dönüşüm ekonomisinin benimsenmesi hakkındaki görüşlerini Lux web sitesinde bulabilirsiniz.
Lux uygulamalar editörü John Bullock da bu konsepte ışık tutuyor.
Brexit’in getirdiği bu belirsizlik ortamında dahi sektörel örgütler sürdürülebilir bir hizmet modeli ile ilerlemek için çalışmalarını sürdürüyor.
LightingEurope geri dönüşüm ekonomisinin avantajlarını detaylarıyla değerlendirdi.
MARK HALPER, LEDs Dergisi eş editörü ve enerji, teknoloji ve iş alanlarında uzman gazetecidir(markhalper@aol.com).
Kaynak: ledsmagazine
Çeviri: Sektörüm Dergisi