Bu ayki köşemde Avrupa’nın en kalabalık 5. Ülkesi Polonya’dan bahsedeceğim.Başkent ve en büyük şehir Varşova’dır; diğer büyük şehirler arasında Kraków, Wrocław, Łódź, Poznań ve Gdańsk bulunur.
Polonya Krallığı 1025 yılında ortaya çıktı ve 1569 yılında Litvanya ile uzun süredir devam eden birlikteliğini pekiştirerek Polonya-Litvanya Topluluğu’nu oluşturdu.
O dönemde, 1791’de Avrupa’nın ilk modern anayasasını kabul eden Topluluk, seçimli monarşisi ve benzersiz liberal siyasi sistemiyle Avrupa’nın en büyük güçlerinden biriydi. Polonya Altın Çağı’nın sona ermesiyle birlikte ülke 18. yüzyılın sonunda komşu devletler tarafından bölündü. Polonya, Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda 1918’de İkinci Polonya Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla bağımsızlığını yeniden kazanmıştır.
Dönemin çeşitli çatışmalarından zaferle çıkmıştır. Eylül 1939’da Almanya ve Sovyetler Birliği’nin Polonya’yı işgali, Holokost ve milyonlarca Polonyalının ölümüyle sonuçlanan İkinci Dünya Savaşı’nın başlangıcı oldu. Küresel Soğuk Savaş’ta Doğu Bloğu’na dahil olmaya zorlanan Polonya Halk Cumhuriyeti, Varşova Paktı’nın imzacılarından biriydi.
1980 yılında ortaya çıkan ve Demir Perde’nin yıkılmasına önayak olan Dayanışma hareketinin katkılarıyla komünist hükümet feshedilmiş ve Polonya 1989 yılında komşularından ilki olarak liberal bir demokrasi olarak yeniden kurulmuştur.
Polonya, Sejm ve Senato’dan oluşan iki meclisli yasama organı ile yarı-başkanlık cumhuriyetidir. Orta güç olarak kabul edilen Polonya, gelişmiş bir pazar ve yüksek gelirli bir ekonomi olup nominal GSYH’ye göre AB’nin altıncı, SAGP’ye göre düzeltilmiş GSYH’ye göre ise beşinci en büyük ekonomisidir.
Polonya, ücretsiz üniversite eğitimi ve evrensel sağlık hizmetlerinin yanı sıra çok yüksek bir yaşam standardı, güvenlik ve ekonomik özgürlüğe sahiptir. Polonya bir sosyal piyasa ekonomisidir ve Doğu-Orta Avrupa’nın bölgesel ekonomik gücüdür. 2023 yılında yayınlanan işsizlik oranı %2,8 ile AB’deki en düşük ikinci işsizlik oranıdır.
2023 itibariyle, istihdam edilen nüfusun yaklaşık %62’si hizmet sektöründe, %29’u imalat sektöründe ve %8’i tarım sektöründe çalışmakta, böylece oldukça çeşitlendirilmiş bir ekonomi ortaya koymaktadır.
Polonya, Avrupa Tek Pazarı’nın bir üyesi olmasına rağmen, ülke Avro’yu yasal ödeme aracı olarak kabul etmemiş ve kendi para birimi olan Polonya złoty’sini korumaktadır.
Polonya doğrudan yabancı yatırım açısından bölgesel bir Avrupa lideridir ve yüksek küreselleşme oranını ve nispeten yüksek ekonomik rekabet gücünü korurken gelirlerine göre bölgedeki en büyük 500 şirketin yaklaşık yüzde 40’ına sahiptir. Polonya ayrıca Orta Avrupa’daki en büyük bankacılık sektörüne sahiptir.
Ülke, dünyanın en büyük 19. mal ve hizmet ihracatçısıdır. Mal ve hizmet ihracatı, 2023 itibariyle GSYH’nin yaklaşık %58’i değerindedir. Polonya’nın en büyük ticaret ortakları Almanya, Birleşik Krallık, Çek Cumhuriyeti, Fransa, İtalya, Hollanda ve Amerika Birleşik Devletleri’dir.
Başlıca ihracat kalemleri arasında otomobil, otobüs ve araçlarla ilgili aksesuarlar, makine, elektronik, elektrikli piller, ev aletleri, mobilya, kozmetik, askeri teçhizat ve tütünün yanı sıra gümüş, bakır, çelik, kömür, çinko, katran ve kok kömürü gibi malzemeler yer almaktadır.
2023 yılında ülke 1300 ton gümüş üretmiş ve dünyanın en büyük 5. gümüş üreticisi olmuştur. 2024 yılı itibarıyla Polonya, 377 ton olduğu tahmin edilen dünyanın en büyük 12. altın rezervine sahiptir.
Başlıca ithalat rakamları arasında nükleer reaktör, elektrik malzemeleri, karayolu taşıtları, mineral yağlar ve plastik malzemeleri yer almaktadır.
En büyük ithalat ortakları sırasıyla Almanya, Çin, İtalya, ABD, Hollanda, Fransa, Çek Cumhuriyeti, Kore, Norveç, Suudi Arabistan, İspanya, Belçika, Türkiye yer almaktadır.Türkiye’den en çok karayolu taşıtları, elektrik malzemeleri, tekstil, nükleer reaktörler ithal etmektedir.
Türkiye’den en çok elektrik malzemeleri ihraç eden markalar arasında Federal Elektrik, Kym Kablo, Nak Kablo, Grup İmaj Aydınlatma, Noas Aydınlatma, ACK aydınlatma, ARS Plastik, Zelkon Elektrik, Aksa Jeneratör, Arken Jeneratör, Makel Elektrik, Mutlusan Elektrik, EAE Elektrik, Ulusoy Elektrik, Esitaş Elektrik, Alce Elektrik, Reçber Kablo, EZT Elektrik gibi markalar yer alıyor.
Polonya’daki elektrik üretim sektörü büyük ölçüde fosil yakıtlara dayalıdır. Polonya’da kömür üretimi önemli bir istihdam kaynağı ve ülkenin sera gazı emisyonlarının en büyük kaynağıdır. Ülke çapındaki birçok enerji santrali, enerji üretiminde kömürü birincil hammadde olarak kullanmaya devam ederek Polonya’nın Avrupa’nın önemli bir kömür ihracatçısı konumunu kendi avantajlarına kullanmaktadır.
Polonya’nın en büyük üç kömür madenciliği firması (Węglokoks, Kompania Węglowa ve JSW) yılda yaklaşık 100 milyon ton kömür çıkarmaktadır. Kömürden sonra Polonya’nın enerji arzı önemli ölçüde petrole dayanmaktadır; ülke, Rusya’nın AB’ye ihraç ettiği petrolün üçüncü en büyük alıcısıdır.
Polonya’nın 2040 yılına kadar olan yeni Enerji Politikası (EPP2040), elektrik üretiminde kömür ve linyitin payını 2017’den 2030’a kadar %25 oranında azaltacaktır.
Plan, sera gazı emisyonlarını azaltmak ve uzun vadeli enerji güvenliğine öncelik vermek amacıyla yeni nükleer santrallerin devreye sokulmasını, enerji verimliliğinin artırılmasını ve Polonya ulaşım sisteminin karbondan arındırılmasını içermektedir.
Stabil ve büyüyen ekonomisi, coğrafi konumun verdiği avantaj, diğer Avrupa ülkeleriyle olan ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda güvenilir bir partner ile bayilik sistemiyle çalışmak için veya depo kurup diğer Avrupa ülkelerine ürünleri göndermek için oldukça elverişli bir ülke.
Görüşmek dileğiyle..
