Bu ayki köşemde Afrika’nın en büyük ekonomisi ve aynı zamanda en kalabalık ülkesi olması nedeniyle Afrika’nın Devi olarak anılan Nijerya’dan bahsedeceğim. İsmini Nijer nehrinden olan ülke, kuzeyde Nijer, kuzeydoğuda Çad, doğuda Kamerun ve batıda Benin ile komşudur.
Nijerya, 36 eyalet ve başkent Abuja’nın bulunduğu Federal Başkent Bölgesi’nden oluşan federal bir cumhuriyettir. Nijerya’nın en büyük şehri, dünyanın en büyük metropol alanlarından biri ve Afrika’nın en büyüğü olan Lagos’tur.
Nijerya, M.Ö. ikinci binyıldan bu yana çeşitli yerli sömürge öncesi devletlere ve krallıklara ev sahipliği yapmış, M.Ö. 15. yüzyılda Nok uygarlığı ilk iç birleşmeye işaret etmiştir.
Modern devlet, 19. yüzyılda İngiliz sömürgeciliği ile ortaya çıkmış, 1914 yılında Güney Nijerya Protektorası ve Kuzey Nijerya Protektorası’nın birleşmesiyle bugünkü bölgesel şeklini almıştır.
İngilizler, geleneksel şeflikler aracılığıyla dolaylı yönetim uygularken idari ve yasal yapılar kurdular. Nijerya 1 Ekim 1960’ta resmen bağımsız bir federasyon oldu. 1967’den 1970’e kadar bir iç savaş yaşamış, ardından 1999 başkanlık seçimlerinde istikrarlı bir demokrasiye ulaşana kadar askeri diktatörlükler ve demokratik olarak seçilmiş sivil hükümetler birbirini izlemiştir.
Nijerya, 500 farklı dil konuşan ve hepsi de çok çeşitli kültürlerle özdeşleşen 250’den fazla etnik grubun yaşadığı çok uluslu bir devlettir. En büyük üç etnik grup kuzeyde Hausa, batıda Yoruba ve doğuda Igbo’dur ve birlikte toplam nüfusun %60’ından fazlasını oluştururlar. Resmi dil, ulusal düzeyde dil birliğini kolaylaştırmak için seçilen İngilizcedir.
Nijerya anayasası hukuken din özgürlüğünü güvence altına almaktadır ve dünyanın en büyük Müslüman ve Hristiyan nüfuslarından bazılarına ev sahipliği yapmaktadır. Nijerya, çoğunlukla kuzeyde yaşayan Müslümanlar ve çoğunlukla güneyde yaşayan Hristiyanlar arasında kabaca ikiye bölünmüştür; Igbo ve Yoruba etnik kökenlerine özgü olanlar gibi yerli dinler azınlıktadır.
Nijerya bir enerji gücü, finans piyasası, ilaç ve eğlence endüstrisi olarak Afrika’da lider konumdadır. Petrolden sonra Nijerya’nın en büyük ikinci döviz geliri kaynağı yurt dışında yaşayan Nijeryalıların ülkelerine gönderdikleri işçi dövizleridir.
Nijerya, yerel ve uluslararası bankalar, varlık yönetim şirketleri, aracı kurumlar, sigorta şirketleri ve brokerler, özel sermaye fonları ve yatırım bankalarından oluşan oldukça gelişmiş bir finansal hizmetler sektörüne sahiptir.
Nijerya, bol miktarda doğal kaynağa sahip alt-orta gelirli bir ekonomiye sahiptir. Kömür, boksit, tantalit, altın, kalay, demir cevheri, kireçtaşı, niyobyum, kurşun ve çinko gibi çok çeşitli ve yeterince değerlendirilmemiş maden kaynaklarına rağmen Nijerya’daki madencilik sektörü henüz emekleme aşamasındadır.
1999’dan önce, ekonomik kalkınma yıllarca süren askeri yönetim, yolsuzluk ve kötü yönetim nedeniyle engellenmiştir. Demokrasinin yeniden tesis edilmesi ve ardından gelen ekonomik reformlar ekonomik potansiyeli desteklemiştir. 2015’ten sonra Nijerya ekonomisi bir miktar çeşitlenebilmiştir.
2021 yılında Nijerya’nın GSYH’sinin yaklaşık %23,4’üne tarım, ormancılık ve balıkçılık katkıda bulunmuştur. Nijerya dünyanın en büyük manyok üreticisidir.
Diğer başlıca ürünler arasında mısır, pirinç, darı, yer elması fasulyesi ve gine mısırı (sorgum) bulunmaktadır. Kakao başlıca tarımsal ihracat ve ülkenin en önemli petrol dışı ürünlerinden biridir. Nijerya aynı zamanda dünyanın en büyük yirmi doğal kauçuk ihracatçısından biridir ve 2019 yılında 20,9 milyon dolar gelir elde etmiştir.
Nijerya İç Savaşı ve petrol patlamasından önce, Nijerya gıda konusunda kendi kendine yeterliydi. Tarım, Nijerya’nın başlıca döviz kazancıydı. Tarım, Nijerya’nın hızlı nüfus artışına ayak uyduramadı ve Nijerya artık kendini sürdürmek için gıda ithalatına güveniyor.
Gıda ithalatı için yılda 6,7 milyar ABD doları harcıyor, bu da gıda ihracatından elde edilen gelirden dört kat daha fazla. [164] Nijerya hükümeti 1970’lerde inorganik gübre kullanımını teşvik etti. Nijerya dünyanın en büyük 15. petrol üreticisi, en büyük 6. ihracatçısıdır ve kanıtlanmış en büyük 9. rezervlere sahiptir.
Petrol, Nijerya ekonomisinde ve siyasetinde büyük bir rol oynamakta ve hükümet gelirlerinin yaklaşık %80’ini oluşturmaktadır. Nijerya ayrıca OPEC tarafından tahmin edilen 9. en büyük kanıtlanmış doğal gaz rezervlerine sahiptir. Doğal gaz, Nijer Nehri’nde ekonomik bir mucizenin kilidini açma potansiyeline sahip olarak görülmektedir.
Nijerya her yıl tahmini olarak 2. 5 milyar ABD doları tutarında gaz kaybı yaşamaktadır. 5 milyar dolar ve ana petrol üretim bölgesi olan Nijer Deltası’nda ham petrol hırsızlığı nedeniyle günde 120.000 varilden fazla petrol kaybetmektedir.
Bu durum bölgede korsanlığa ve kontrol için çatışmalara yol açmış ve üretimde aksamalara neden olarak ülkenin OPEC kotasını karşılamasını ve tam kapasite petrol ihraç etmesini engellemiştir.
Dış ticaret rakamlarına bakıldığında en çok ihraç edilen kalemler mineral yağlar, gübre, gemi ve yelkenli, kakao, yağlı tohumlar başta yer alırken, en çok ihracat yapılan ülkeler Hindistan, İspanya, Hollanda, Endonezya ve ABD’dir.
Türkiye’ye en çok ihraç edilen kalemler mineral yağlar, yağlı tohumlar ve gübre ihraç etmektedir. En çok ithal edilen kalemler ise mineral yakıtlar, nükleer reaktör, elektrik malzemeleri, kara yolu taşıtları ve plastik malzemeleridir.
En çok ithalat yaptığı ülkeler Çin, Hollanda, Belçika, Hindistan ve ABD’dir. Türkiye’ den en çok mineral yakıtlar, nükleer reaktör, elektrik malzemeleri, tuz, demir-çelik malzemeleri ithal etmektedir. Elektrik sektörüne bakıldığında Bafra Aydınlatma, Xkoren Electric, Nak Kablo, Nks Kablo, ACK Aydınlatma, Zeybek Elektrik, Ekon Kondansatör, Borsan Kablo, AK-İŞ Plastik, Mutlusan Elektrik, Yavuz Pano gibi firmalar pazarda bulunan Türk markaları arasındadır.
İnşaat sektöründe de birçok Türk firmasını görmek mümkün bunların arasında Nijerya’daki ilk projesi olan Sheraton FourPoints Oteli’ni 16 ay gibi kısa bir sürede tamamlayan Rönesans MEA İnşaat, aynı ülkenin Lagos, Abuja, Port Harcourt şehirlerindeki otel ve AVM projelerini de üstlendi.
Görüşmek dileğiyle…
