personel-butcesi-nasil-hazirlanir-1

Personel Bütçesi

Personel bütçesi deyince aklımıza bordro maliyetleri ile birlikte çalışanın şirkete toplam maliyetini oluşturan tüm kalemler akla gelmektedir.

Çalışanın brüt ücreti içinde olup, çalışandan kesilen kalemler (SGK işçi hissesi, SGK işsizlik primi çalışan hissesi, Gelir Vergisi, Damga Vergisi) ve işverenin ödemiş olduğu SGK işveren hissesi, SGK işsizlik işveren hissesinin toplamı kişinin temel bordro maliyetini oluşturmaktadır.

Şirketin temel maaş dışında ödediği fazla mesailer, ödenekler ve yan haklar (prim, ikramiye, yol yardımı, yemek yardımı, ulaşım yardımı, kira yardımı, yakacak yardımı, bayram paketi, erzak yardımı, evlenme yardımı, ölüm yardımı, giyim yardımı, vb yardımlar ile şirketin çalışanlar için yaptırmış oldukları özel sigortalar bordro maliyetine ilave edilecek diğer kalemleri oluşturmaktadır.

Çalışanların yıllık ücretli izinleri, doğum izinleri, ölüm izinleri, hastalık izinleri, mazeret izinlerinden dolayı oluşan maliyetler bütçelenmelidir. İş kanunu gereği yıllık ücretli izinler bulunduğu cari yıl kullanılmalı ve bir sonraki seneye devretmemelidir.

Uygulamada ise kullanılmayan ücretli izinler devredilmekte veya ücreti ödenmektedir. Ücretinin ödendiği kısım ilave bütçe kalemi olarak değerlendirilmelidir.

İşten ayrılan çalışanlara ödenecek kıdem ve ihbar tazminatları şirketin çalışan gücü planlamasına göre hesaplanarak bütçeye ilave edilmelidir. Toplu işten çıkarmalarda önemli bir bütçe kalemini oluşturacaktır.

Firmanın çalışanlarını gönderdikleri eğitim ve seminerler iki türlü maliyet oluşturmaktadır. Birincisi mevcut işini yapmadığın için iş kaybı ile birlikte kişinin bordro maliyeti, ikincisi katılmış olduğu eğitim ve seminerin maliyeti ile katılım sırasında harcanan ulaşım, konaklama gibi diğer maliyetlerdir.

Çalışanlara firmanın sağlamış olduğu araba, benzin yardımı, cep telefonu, bilgisayar gibi haklar diğer bütçe kalemlerini oluşturmaktadır.

Sendikalı işyerlerinde toplu sözleşmeden dolayı kişilere verilecek havlu, sabun gibi yan haklar personel bütçesine ilave edilecek diğer kalemleri oluşturmaktadır.

“Bütçe adalettir” gerçeğinden hareketle bir şirket cirosunun yüzde kaçını personele ayırmalı?

Firmanın yapmış olduğu iş koluna göre personel bütçesi değişkenlik göstermektedir. Bütçelenen rakamları sabit maliyetler ve değişken maliyetler olarak ikiye ayrılmaktadır. Sabit maliyetler her ay tutarı belli olan kalemleri oluşturmaktadır.

Çalışanlara vermiş olduğumuz maaşlar, bunlara bağlı SGK, Vergi ödemeleri çalışan sayıları değişmediği sürece tutarları belli olan maliyetlerdir. Değişken maliyetler ise döneme ve duruma göre değişkenlik gösteren maliyetlerdir.

Kişilere yapmış oldukları cirolara göre ödenen satış primleri, çalıştıkları güne göre ödenen yemek bedelleri, performans primleri değişkenlik gösteren bütçe kalemleri arasındadır.

Prim ve ödüllendirme sistemleri neye göre bütçelendirilmeli?

Prim ve ödüllendirme sonuçları çalışanlara direk para olarak veya menfeat olarak verilmektedir. Para olarak verilecek rakamlar dönemine göre tahmini olarak bütçelenebilir. Örneğin ciroya bağlı prim ödemesi yapılacak ise ciro belli olmadığı için rakam tahmini olarak belirlenecektir.

Menfeat olarak verilecekler arasında sağlık külübüne üyelik, alışveriş çeki, yurtdışı seyahat, yabancı dil öğrenmesi için ödenecek eğitim, ulaşım, konaklama bedelleri gibi kalemler olabilir. Bu kalemlerin parasal karşılığı bütçede yer almalıdır.

Personel bütçesi hazırlama ve raporlamasına yönelik otomasyon sistemlerinden nasıl yararlanılabilir?

Personel bütçesi hazırlamak için 2 farklı otomasyona ihtiyaç vardır. Birincisi SGK, Vergi gibi tüm bordro hesaplamalarına giren kalemleri brüt ve net olarak hesaplayacak bütçe otomasyonuna, diğeri ise bordroya girmeyen diğer personel bütçesi kalemlerinin tamamının girildiği ve kişi bazında yansıtılmasını sağlayacak otomasyon olmalıdır.

Önemli konulardan bir tanesi de hazırlanan bütçenin tutarlığının ölçülmesidir. Yapılan bütçe ile gerçekleşen rakamların karşılaştırması yapılarak bütçenin doğruluk oranı ölçülmelidir. Gerçekleşen rakamlara en yakın tahmin edilen bütçeyi tuturmak için doğru öngörülerde bulunmak şirketlerde bütçelemenin kullanımını ve önemini arttıracaktır.

Sektörüm Dergisi 84. Sayı