Mart sayısı itibariyle bana ayrılan köşede sizlerle birlikte olacağım. Her ay bu köşeden sizlere; global pazarları, Türk ihracatçısının eğilim gösterdikleri başta olmak üzere, bizzat toprağına basıp, insanlarına “merhaba” dediğim ülkelerle ilgili görüş ve bilgilerimi aktarmaya çalışacağım.
Bu sayı ilk yazım da olması sebebiyle, dünya pazarlarına ilişkin genel bir değerlendirmeyle başlamak istiyorum.
2020’nin ilk aylarını geride bırakırken, dünyanın dört bir yanından gelen; yangın, deprem, virüs ve askeri hareketlilik haberleri dolayısıyla tüm ülke ekonomilerinin çalkantılı bir döneme girmesi, akıllara 2020 ihracatının hangi yöne doğru evrileceği sorusunu getiriyor.
Genel bir değerlendirme yapmak için, endişelerin pek de haksız sayılamayacağı türden ciddi gelişmelerin yaşandığı örneklerin bazılarına beraber bakalım;
Orta Doğu’da ABD’nin, Irak’ta İran’ı vurması ile başlayan süreçte, İran’ın buna karşılık olarak, ABD hedeflerine cevabı balistik füzelerle vermesi, ABD’nin İsrail-Filistin savaşındaki arabuluculuk rolü için ‘Yüzyılın Planı (!?)’ olarak açıkladığı ve aralarında Türkiye’nin de olduğu birçok İslam devletinin yoğun tepkisine neden olan anlaşmanın sebep olduğu yoğun gerginlik.
Diğer yandan Irak ve Suriye hükümetlerinin Türk mallarına karşı uygulamaya koyduğu yeni vergilendirmeler, Suudi Arabistan’da var olan ancak yansıtılmamaya çalışılan, Türk ürünlerine karşı oluşturulan antipatik tutum, uzak doğuda Çin’den yayılan korona virüsü tehdidi sebebiyle havayolları dahil olmak üzere birçok uluslararası firmanın ülkedeki operasyonlarını tamamen durdurması ya da askıya alması, Kuzey Afrika ve Mısır’da büyüyen Türk karşıtı propagandalar.
Libya’da artan Hafter tehlikesi, Fas’ın ve Cezayir’in ithalat prosedürlerini ağırlaştırması gibi siyasi ve ticari dalgalanmalar ihracat yapan sanayicilerin kafasını epey karıştırmış durumda. Vaziyet böyle iken akıllardaki en önemli soru; “Hangi pazara yönelelim?” oluyor.
TET’in (Elektrik Elektronik ve Hizmet İhracatçıları Birliği) yayınladığı ihracat rakamları raporuna göre 2019 yılı toplam ihracat rakamı; 180 milyar $ iken, bu tutarın yaklaşık 11.2 milyar $’ı elektrik ve elektronik ürünlerinden oluşuyor. Bu ihracatın 6.6 milyar $ ise AB ülkelerine yapılan elektrik ve elektronik ürünleri ihracatını oluşturuyor.
TİM’in (Türkiye İhracat Meclisi) 2018 ihracat rakamları raporuna göre ise 2018 elektrik ve elektronik ürünleri ihracatı 11.3 milyar $ oldu. Bu verilere bakılarak elektrik ve elektronik ürünleri ihracatının %-0.54 küçüldüğü söylenebilir.
İran’a yapılan sektörel ihracatın %8,55 düşüş göstermesi ve yeni yılda da devam edecek olan Türk bankalarının ABD ambargosundan dolayı ihracat işlemlerinde çekimser davranma eğilimi, Irak’ta 2018’e göre %23.93 büyüyen sektörel ihracat rakamlarına rağmen, ülkenin yeni vergilendirmeler getirmiş olması, Cezayir’e yapılan ihracatlarda ise 2020’de devam etmesi ön görülen ve halihazırda 2018’e göre 2019’da sektörel ihracat rakamlarının %41,02 düşüş göstermesi, Fas’a ve Mısır’a yapılan ihracatın 2019’da olduğu gibi 2020’de de düşüş eğiliminde olması, ihracatçıların yönünü Avrupa, Sahra altı Afrika ve Güney Amerika’ya doğru çevirmesine neden olacak gibi duruyor.
Tabii bu işin bir de tedarik kısmı ve Çin boyutu var. Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı son verilere göre 2019 yılı Çin ithalatı 18.497 milyon $ civarında. Bu rakam, 2019’daki toplam ithalat rakamımızın yaklaşık %10’unu oluşturmaktadır. Bu durum; havayolları, yemek zincirleri, lojistik firmaları gibi uluslararası firmaların operasyonlarının durmasına yol açıyor.
Üstelik, işçilerin yarıyıl tatilinden dönmelerine engel olan ve bu yüzden de tüm sektörlerde, üretim/sevkiyat ağını sekteye uğratan korona virüsü tehlikesinin daha ne kadar süreceği belirsiz. Dolayısıyla, global markalarda olduğu gibi, Türk sanayicilerinin ithalata bağlı ihracatlarında, ne kadar ve nasıl bir kayıpla karşılaşacağı şu an için bir muamma.
Önümüzdeki sayı dünya pazarlarında olumlu gelişmelerin yaşanmasını ümit ederek, ülkeler bazında değerlendirmelerimi sunmaya devam etmek dileğiyle hepinizi selamlıyorum.
KAYNAKLAR
- http://www.tet.org.tr/tr/index.html
- https://www.tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html
- https://www.tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html
- https://www.tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html
- https://ticaret.gov.tr/istatistikler/dis-ticaret-istatistikleri/dis-ticaret-istatistikleri-ocak-ekim-2019/ulkelere-gore-dis-ticaret