Değerli Sektörüm Dergisi dostları merhaba, öncelikle Ramazan ayının hayırlara vesile olmasını dilerim. Geçen ay ölçek ekonomisi modelinin önemini anlatırken devamından söz etmiştim.
Tekrar hatırlatma yaparken örneklemeler ile devam ediyorum. Basit bir tanımlama ile üretim maliyetlerinin düşmesi veya düşürülmesi demektir diyerek hatırlayıp bunu bir örnekle anlatalım.
Bir işletme üretim kapasitesi kadar girdi sağlayarak üretim yapıyor ve miktarı da diyelim 1 ton olsun. Aynı işi yapan diğer bir işletme ise daha fazla ton alıyor fakat fiyatlandırmada aradaki fark %15 olsun. 1 ton ile üretim yapan firma ürünleri ile diğer fazla hammadde (%15 daha az maliyetli alım yapan firma) kullanan firma ürünlerini yaklaşık fiyatla satsınlar. Çok üretim yapan firma hem daha çok üretip satacak hem de girdi maliyetlerinden kaynaklı daha fazla kar edecektir. Bu bir ölçek ekonomi modeli sonucudur.
Üretimde eğer dağınık üretim şekli ile aynı işi yapan işletmeler var olduğunda ise sorun markalaşamama ve sonucunda üretim artışı ve satışı istenilen düzeyde olmayacaktır.
Olumsuz yönde gelişen bir ölçek ekonomisi ile karşı karşıya kalınır. Bu durumu ülkemizde ne yazık ki yaşıyoruz. Dolayısıyla yurt dışı rekabette sınıfta kalmaya devam ediyoruz.
Yüzlerce işletmenin üretimi karşısında birkaç işletmenin üretimi hem daha fazla olmakta hem de karlılık yönünden kendi ülkelerine kazanç sağlamaktadırlar.
Değerli iş insanı Adnan Dalgakıran, yüzleşme adlı kitabında ölçek ekonomisinde bakın nasıl örnekler veriyor; tespit ettiği durum ülkemizin üretkenliğinin neden artmadığı noktasında önemli bir tespit.
Diyor ki; ülkemizin en önemli sorunlarından biri ölçek ekonomisidir ve hizmet verdiği sektörden yani makine sektöründen örnekler veriyor.
Türkiye’de 13 bin civarında makine firması bulunmakta, bu Dünya’da herkesi hayrete düşürecek kadar yüksek bir rakamdır. Bu 13 bin firmanın 2017 yılı rakamlarıyla toplam ihracatı yaklaşık 15 milyar dolardır. Aynı şekilde Almanya’ya bakıldığında ihracatı 300 milyar dolar.
Peki Almanya bunu kaç firma ile yapıyor? Sadece 6 firma ile. Almanya’da kompresör üreticisi sadece dört firma var. Türkiye’de ise 74 firma ve bu 74 firmanın hepsini toplarsak Almanya’da ki bir adet firma kadar olmuyor.
Bu anlatımlara destek verecek olursak eğer dostlarım, her işi biliyorum diye kendisine bir işletme kurarsa sonuç bu şekilde verimsiz bir üretim enflasyonuna dönüşür.
Zaten kendisi de; yeterli sermaye olmadan kurulan bu işletmeler gerekli insan kaynağına sahip olmadıkları gibi inovatif üretime de sahip olamıyorlar demektedir. Çünkü üstadın dediği gibi bu durum sonrasında işletmeler kayıt dışı sarmalının içine düşülmektedir.
Değerli sektörüm dostları bir örnekte Sektörüm Dergisi’nden vermek isterim. Dergimiz Sektörüm Dergisi daha geniş kitlelere ulaşmak için baskı dergiden vazgeçerek zaten 5 senedir gerek Sektörüm Dergisi Haber Portalı üzerinden gerekse dijital edergi platformlarında zaten aktif olarak yayınlanan içeriklerini sosyal ve dijital mecraları daha etkili kullanarak daha ileriye taşıdı.
Böylece kendi içinde oluşan girdilerini azaltmış, sıfır karbon bir firma statüsüne geçmiş ve daha çok kitleye daha hızlı ulaşmayı başarmış oldu. Verimliliğini arttırdı, yeni müşterilere ulaştı, hizmetini ve ağını genişleterek yaygınlaştırdı, yeni Dünya’ya uyumlu hale geldi, doğru zamanda bir risk alarak firma olarak dijital dönüşümünü tamamladı ve böylece ölçek ekonomisini uygulayıp rekabette farkındalık yaratmış ve öne geçmiş oldu.
Değerli dostlarım, ölçek ekonomisi her zaman iyi sonuçlar vermeyebilir. Yani maliyet avantajları sonsuza kadar sürmez.
Belli zamanlarda veya belli düzeye ulaşıldığında maliyetler artışa geçebilir. Özellikle son zamanlarda pandeminin de etkisiyle şu an bu durumu yaşıyoruz. Üretim enflasyonu çok yükseldi ve girdileri takip etmek zorlaştı.
Üretim yapmak zor hale geldi. Üretilen ürünlerin maliyetindeki artışlar fiyatlara yansıtılamadığından karlılıklar düşmeye ve bunun sonucu da belki üretimlerin yavaşlamasına etki edecektir.
Özellikle içinde bulunduğum elektrik sektöründe yaşanılan hammadde yokluğu ve sürekli artan fiyatlar karşısında işletmeler önlem olarak ya fiyatlarını yıl içinde birkaç kez yükseltecekler veya üretimlerini kontrol edeceklerdir.
Aksi halde bu durumun devam etmesi büyük sıkıntıların yaşanmasına imkan verecek gibi. Burada asıl olan verimlilik esasına dayalı üretimde istihdam desteği olmalıdır.
Dijital dünyanın artık içindeyiz ve bundan sonraki yıllar sürekli değişimler ile karşılaşacağı ve işletmeler bu değişimin asla gerisinde kalmamalı.
Sonrasında kapanmalar veya rekabette dayanma sorunları ile karşılaşılabilir. İşletmeler teknolojiyi üretim proseslerinde yer vermelidirler. Değerli dostlarım son olarak kendi firmamdan birkaç örnek vereceğim.
57 kişilik kadrosuyla günde 4000 şalter üretirken, termin sürelerinde sıkıntılar yaşarken bizi etkileyen üretim sıkıntıları tespit edilip otomasyon ile yenilendik ve aynı sayı personel ile %30 verimli hale geldik ve hedefimiz bu oranı % 50’lere getirmek olacaktır.
Biz yenilik ile verimliliğimizi ölçeklendirmiş olduk. Tedarikçilerimiz ile birlikte maliyet girdilerimizi aşağı çekecek şekilde uzlaşım ve konumlandırma sağlayarak önümüzde kalan üç çeyrek dönemi sıkıntı çekmeden sürdürebilir duruma geldik.
Kısacası dostlarım, üretim gittikçe zor zamanlara doğru yol amaya devam ediyor. Çok dikkatli ve kontrollü biçimde ölçek ekonomisini uygulamak durumundayız.
Zararsız bir dönem yaşamalıyız çok satmaktan değil; karlı satışlar yapmalı soğuk kanlı olup panik olmamalıyız.
Bir kriz yaşadığımızı biliyor olmamız ve buna göre yönümüzü belirlemeliyiz. Gittikçe artan salgının etkilerine karşı asla unutmadan; maske, mesafe ve hijyen kurallarına hem bizler hem de işletmelerimizde daha tedbirli olmaya devam diyerek saygılarımı sunarım. Sağlıkla kalın, hoş kalın.
