11 Ağustos 2022 günü Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan Haziran ayı dış ticaret endeksleri verilerine göre; ihracat birim değer endeksi Haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %12,0 arttı.
Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %7,5 azalırken, ham maddelerde (yakıt hariç) %18,2, yakıtlarda %89,5 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %11,1 arttı.
İhracat birim değer endeksi 2022 yılı ikinci çeyrekte bir önceki yılın ikinci çeyreğine göre %12,4 arttı. Özellikle gıda ve içecekte %7.5 azalış çok önemlidir. Yakıtlardaki %89.5 yükseliş ise birim endeks değerini yukarı iten en önemli nedendir. En azından gıdada fiyat yükselişlerinin durmaya başladığını söylememiz pek de yanlış olmaz.
Gerçek anlamda ihracatın artıp artmadığını öğrenmek için şimdi miktar bazında da bakalım; ihracat miktar endeksi Haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %6,0 arttı.
Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %23,5, ham maddelerde (yakıt hariç) %18,6, yakıtlarda %15,3 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %3,2 arttı. İhracat miktar endeksi 2022 yılı ikinci çeyrekte bir önceki yılın ikinci çeyreğine göre %6,4 arttı. Dolayısıyla reel anlamda ihracatın artmaya devam ettiğini söylemek pek de yanlış olmaz.
Şimdi gelelim ithalat kompozisyonundaki değişime; ithalat birim değer endeksi Haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %34,9 arttı.
Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %23,3, ham maddelerde (yakıt hariç) %28,0, yakıtlarda %152,9 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %10,1 arttı.
İthalat birim değer endeksi 2022 yılı ikinci çeyrekte bir önceki yılın ikinci çeyreğine göre %35,9 arttı. İthalat miktar endeksi ise Haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %3,6 arttı.
Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %34,7, ham maddelerde (yakıt hariç) %0,8 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %7,9 artarken, yakıtlarda %12,0 azaldı. İthalat miktar endeksi 2022 yılı ikinci çeyrekte bir önceki yılın ikinci çeyreğine göre %2,5 arttı.
Yakıt ithalatındaki düşüş dışında miktar bazında ithalatta düşüş söz konusu değil. Enerji ithalatında rezervler sağlamlaştırıldıktan sonra yer kalmadığı anlaşılıyor. Bu nedenle enerjiye erkenden yüklü ödemeler yapıldığı da unutulmamalı.
Buradan enerji alımında frene basıldığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak hammadde ithalat miktarının %0.8 gibi düşük kalması dikkat çekici bir konudur. Gelecekte hareketliliğin daralabileceği sinyali olma ihtimali bulunuyor.
Şimdilik miktar bazında hem ithalatta hem de ihracatta sanayi üretimi ve ticareti olumsuz etkileyecek bir durum söz konusu değildir. Ancak hammaddelerde miktar bazında sınırlı artış, üretime yönelik hammadde talebi açısından soru işaretleri uyandırmaktadır.
Enerjide de kışa tedbirli gireceğimizi söylemek pek de yanlış olmaz. Gıda ihracatındaki düşüş global daralmanın ilk sinyalleri mi acaba diye kafamızı karıştırmıyor değil.
Görüşmek dileğiyle…
