Arabuluculuk kurumu her ne kadar uzun yıllardır uygulamada varsa da 2018 yılından itibaren önemli iş hukukuna ilişkin uyuşmazlıklarda dava şartı olarak kabul edilmesiyle birlikte önemi daha da artmıştır.
Özellikle çalışan sayısı fazla işyerleri ve ticari hayat içerisinde yer alan işyerlerinin “arabuluculuk kavramı” hakkında daha fazla tecrübeye sahip olduğu söylenebilir.
Öyle ki her geçen gün arabuluculuk kurumu ile karşılaşan kişi sayısı artmaktadır.
Hangi Davalarda Arabuluculuk Dava Şartı Olarak Kabul Edilmektedir?
- İş Mahkemeleri Kanunu’nda yapılan değişiklikle 01.01.2018 tarihinden itibaren iş davalarında,
- Türk Ticaret Kanunu’na eklenen 5’inci madde ile 01.01.2019 tarihinden itibaren ticari uyuşmazlıklarda,
- Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a eklenen 73/a maddesi ile 22.07.2020 tarihinden itibaren tüketici uyuşmazlıklarında arabuluculuk dava şartı olarak kabul edilmektedir.
Arabuluculuğa başvurulmaksızın açılan bir dava 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18/A-II hükmü olan “Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması halinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir” uyarınca davanın reddine sebep olacak niteliktedir.
(HUKUKİ UYARI: Yukarıda yer alan uyuşmazlık türlerine ilişkin tüm davalar türlerinin arabuluculuk şartı kapsamında yer almadığının altının çizilmesi gerekmektedir. Araştırmanın sınırı çerçevesinde tek tek dava konuları ve arabuluculuk dava şartı üzerinde durulmayacak olup hukuki uyuşmazlıklarınız için avukatınızdan özel bilgi almanızı öncelikli olarak tavsiye ederiz.)
Arabuluculuk Görüşmeleri
Arabuluculuk süreci ancak görüşmeye katılan tarafların çözüm üretmek ve sulh olmak yönünde bir niyetleri varsa olumlu sonuçlar doğurabilecek bir çözüm yoludur.
Arabuluculuk sadece karşı tarafla bir pazarlık yapılması süreci olarak dar yorumlanırsa arabuluculuk kurumundan beklenen fayda görülemeyecektir.
Taraflar arasında bir uyuşmazlık ortaya çıktığı zaman dava açılması durumunda karşılaşılabilecek zararların tespiti (risk analizi) yapılmadan karşı tarafla arabuluculuk masasına oturmak telafisi mümkün olmayan zararlara da sebep olabilecektir.
Dava açılması durumunda karşılaşılabilecek risklerin analizi tek başına da yeterli olmayacaktır. Görüşmeler sırasında karşı tarafın, yapılmış analizlere ters tespit ve beyanları da bulunması kafa karışıklığı ve tereddüt doğurabilecektir. Bu nedenle görüşmeye girmeden önce hak ve yükümlülüklerin de doğru bir şekilde tespit edilmiş olması gerekiyor.
Karşı taraftan ne talep edildiği kadar karşı tarafın da sizden talebinin ve hangi kanuna dayanarak talep ettiğinin büyük önemi vardır.
Örneğin iş hukukuna ilişkin bir uyuşmazlık yaşandığında ve sizin başvurunuz veya karşı tarafın başvurusu ile arabuluculuk görüşmesine davet edildiğinizde 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ile 4857 Sayılı İş Kanunu başta olmak üzere 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu, 394 Sayılı Hafta Tatili Kanunu, 6301 Sayılı Öğle Dinlenmesi Kanunu, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili birçok kanun uyarınca sahip olduğunuz hak ve yükümlülüklerin tartışılacağını göz önünde bulundurmanız gerekmektedir.
Kanuni düzenlemeler haricinde iş ilişkisinin düzenleyen iş sözleşmeleri, iş yeri iç yönetmelikleri, toplu iş sözleşmelerinin bilinmesi, kıdem tazminatı başta olmak üzere işçilik alacaklarının hesaplanmasına dair bilgi ve tecrübe sahibi olunması gerekmektedir.
Arabuluculuk Görüşmeleri İle İlgili Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Arabuluculuk görüşmesine gitmeden önce talepler hukuki bir temele dayandırılmalı emsal karar taraması yapılmalı,
- Dava açılması durumunda yargılamanın ne zaman sonuçlanacağı, maliyeti ve muhtemel sonuçları çıkartılmalı,
- Görüşmeler sırasında elde bulundurulan delilleri karşı taraf açık bir şekilde sunmadan tartışma konusu yapılması sağlanmalı,
- Arabuluculuk görüşmesinin olumlu sonuçlanmama ihtimaline binaen karşı tarafın dava açılması durumunda kullanacağı argümanlar tespit edilmeli,
- İkinci bir oturum yapılabileceği unutulmamalı ve her iki taraf için de adil olan bir anlaşma noktasının olup olmadığı değerlendirilmelidir.
SONUÇ
Makalede sayılanlar hususlarla sınırlı olmamak üzere arabuluculuk görüşmelerinin gizliliği, arabuluculuk anlaşma tutanağının mahkeme ilamı niteliğinde oluşu, anlaşma tutanağının esasa ilişkin bir itiraz ile değiştirilemez oluşu, kimi davalarda dava şartı niteliğinde oluşu gibi özellikler göz önüne alındığında arabuluculuk görüşmelerine sizi temsilen avukatınızın katılmasını hukuken tavsiye ederiz.
Görüşmek dileğiyle…
